Odkrycie renesansowego nagrobka Myszkowskich w Bestwinie

W kościele parafialnym pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Bestwinie, nieopodal Czechowic-Dziedzic od końca czerwca 2015 roku prowadzone są fascynujące prace konserwatorskie. Wszystko rozpoczęło się od rozebrania monumentalnego ołtarza głównego, pochodzącego z 2. poł. XVIII stulecia, przy którym planowane są prace konserwatorskie. Rządca parafii ks. proboszcz Cezary Dulka, przedstawiciele urzędu konserwatorskiego oraz konserwatorka prowadząca prace – Joanna Borek-Firlejczyk z niecierpliwością oczekiwali, co zobaczą za rozebranym retabulum. Z historycznych przekazów wiadomo było, że w apsydzie kościoła znajduje się nagrobek rodziny Myszkowskich, ówczesnych właścicieli Bestwiny.

Rzeczywiście oczom „odkrywców” ukazał się wspaniały, czterokondygnacyjny kamienny monument. Umieszczony we wnętrzu apsydy prezbiterialnej obiekt zajmuje całą jej wysokość. W nagrobku zobaczyć można postacie Jadwigi z Tęczyńskich z Morawicy (druga kondygnacja) i Stanisława (czwarta kondygnacja) Myszkowskich.

Po bokach kobiety umieszczeni zostali dwaj geniusze śmierci, opierający się na odwróconej pochodni. Wystrój nagrobka uzupełnia napis komemoratywny (trzecia kondygnacja) oraz herby rodowe zmarłych, z dominującym w zwieńczeniu herbem Korab. Małżonkowie przedstawieni są w leżących pozach, we śnie. Jadwiga Myszkowska odziana jest w odświętną, strojną suknię, zaś jej mąż występuje w zbroi rycerskiej.

Nagrobek wykonany został w IV ćw. XVI wieku w stylu renesansowym. Pierwotnie był głównym elementem wystroju świątyni. Bowiem kościół bestwiński został wybudowany około 1575 roku staraniem Stanisława Myszkowskiego, jako protestancki zbór.

Należy wspomnieć, że nagrobek ma charakter symboliczny. Małżonkowie Myszkowscy pochowani zostali na krakowskim cmentarzu ewangelickim, który założony został dzięki staraniom Stanisława Myszkowskiego.

Myszkowscy byli aktywnymi działaczami obozu kalwińskiego w czasach rządów ostatniego z Jagiellonów. Stanisław zaliczał się do znaczniejszych przedstawicieli magnackiego rodu Myszkowskich, piastował wiele odpowiedzialnych stanowisk w Koronie Królestwa Polskiego: urząd krojczego koronnego, starosty malborskiego, kasztelana sandomierskiego oraz starosty generalnego krakowskiego i wojewody sandomierskiego. Współpracował i był blisko związany z królem Zygmuntem II Augustem.

Stan zachowania nagrobka jest zły, a we fragmentach obejmujących dolne partie i prawy bok (z rzeźbionymi detalami architektoniczne) znajduje się w formie destruktu. Część nagrobka, obejmująca najbardziej wystające fragmenty, m. in. gzymsy została skuta w XIX stuleciu. Dokonano tego w trakcie zamontowywania do ołtarza głównego figury Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej, umieszczonej w głębokiej niszy.

W 2015 roku, dzięki dotacji Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków planowane jest wykonanie I etapu prac konserwatorskich przy monumencie. Ich zakres obejmie realizację koniecznych prac ratowniczych: wstępne odczyszczenie i wzmocnienie nagrobka. Ponadto planowane jest wykonanie pełnych badań konserwatorskich, m. in. petrograficznych.

Życzymy by wspólny, finansowy wysiłek parafii bestwińskiej i Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków pozwolił na uratowanie tego niezwykle cennego, renesansowego dzieła.

tekst i fotografie Irena Kontny