26.01 | KODY KULTURY: Józef Skrzek

26 stycznia gościem pierwszego w tym roku spotkania w ramach cyklu KODY KULTURY był Józef Skrzek.

Spotkanie poprowadziła Dyrektor Instytutu, Dorota Pociask-Frącek.

Józef Skrzek – basista, multiinstrumentalista, kompozytor, jeden z czołowych przedstawicieli polskiego rocka progresywnego i elektronicznego, w ostatnich latach głównie komponujący muzykę sakralną.

Urodził się 2 lipca 1948 roku w Siemianowicach Śląskich. Od dziecka uczył się gry na fortepianie, w 1967 roku ukończył średnią szkołę muzyczną w Katowicach. Od 1968 roku współpracował z formacjami Mariolaine & Swinging Soul Corporation, Ślężanie i Ametysty, zaś w 1969 roku rozpoczął trwającą dwa lata współpracę z popularną grupą Breakout, z którą zagrał kilkadziesiąt koncertów i nagrał album 70a.

W 1971 roku Skrzek założył Silesian Blues Band wspólnie z Antimosem Apostolisem (gitara) i Jerzym Piotrowskim (perkusja). W latach 1972-1973 trio współpracowało z Czesławem Niemenem, uczestnicząc w nagraniu albumów Niemen Vol. 1, Vol. 2, Strange Is the World i Ode to Venus. Od 1973 roku, przyjmując nazwę SBB, grupa nagrała szereg albumów ugruntowujących jej pozycję jako jednego z najciekawszych i najbardziej oryginalnych zespołów polskiego rocka progresywnego. SBB zawiesiło działalność w 1980 roku, reaktywując się z sukcesem w 2000 roku.

Po zawieszeniu działalności SBB Skrzek nagrał szereg doskonale przyjętych przez krytykę albumów opartych na instrumentach elektronicznych. Debiutancka płyta, nagrany całkowicie solo Pamiętnik Karoliny, zarejestrowana została wiosną 1978 roku w studiu Polskiego Radia w Opolu. Również stuprocentowo autorską płytą był Ojciec chrzestny Dominika z 1980 roku – dwuczęściowa suita nawiązująca do najbardziej aktualnych dokonań muzyki elektronicznej i rocka progresywnego. W 1981 roku Skrzek był współautorem i kompozytorem albumu Haliny Frąckowiak Ogród Luizy. W tym samym roku ukazał się album Józefina, w dużej części inspirowany psychodelicznym rockiem przełomu lat 60. i 70., nagrany z udziałem pozostałych muzyków SBB oraz m.in. saksofonistów Andrzeja Olejniczaka i Tomasza Szukalskiego. Z Szukalskim w 1983 roku Skrzek zarejestrował awangardową płytę Ambitus Extended. Równie eksperymentalny był album koncertowy Podróż w krainę wyobraźni, nagrany w maju 1984 roku w chorzowskim Planetarium.

Od końca lat 70. Skrzek komponuje muzykę teatralną, telewizyjną i filmową – jest autorem ścieżki dźwiękowej m.in. do filmów Golem i Wojna światów – następne stulecie Piotra Szulkina i Ręce do góry Jerzego Skolimowskiego. Wspólnie z reżyserem Lechem Majewskim stworzył film i operę Pokój saren oraz muzykę do filmów Angelus i Ogród rozkoszy ziemskich, a także Wojaczek oraz Młyn i krzyż. W 2001 roku napisał muzykę do przedstawienia teatralnego L’Improbable Rencontre Teatru im. Romain Rollanda w Villejuif pod Paryżem oraz zilustrował serial TVP Serce z węgla.

Od początku lat 80. Józef Skrzek coraz częściej koncertował w kościołach, wykorzystując zarówno tradycyjne organy, jak i instrumenty elektroniczne. Od płyty Kantata Maryjna z 1987 roku regularnie wydaje płyty inspirowane tematyką religijną. Kilkakrotnie wystąpił na Jasnej Górze. Albumy Wracam (1990) i Twój dom wschodzącego słońca (1993) zawierały pogodne piosenki bliskie muzyce pop.

Od 2003 roku jest regularnym gościem festiwalu SKIF w Sankt Petersbugu. 30 czerwca 2012 roku w Bydgoszczy odbyła się premiera pierwszego polskiego opartego na zasadach Teatru Tworzenia awangardowego oratorium Terrarium, autorstwa Józefa Skrzeka i Jarosława Pijarowskiego.

W 2005 roku został laureatem Nagrody im. Wojciecha Korfantego, a w 2008 roku – Cegły Janoscha, nagrody przyznawanej przez czytelników katowickiego wydania „Gazety Wyborczej” za rozsławianie Górnego Śląska. W 2013 roku został laureatem złotego Fryderyka za całokształt osiągnięć artystycznych. W sierpniu 2017 roku razem z J. Pijarowskim został laureatem nagrody ekspresjonistycznej FENIKS im. Tadeusza Micińskiego za ekspresję artystyczną i nowatorstwo formalne w bogatej twórczości muzycznej. 16 października 2017 roku otrzymał złoty medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.