Zapraszamy do oglądania filmu „5 KOBIET SEJMU ŚLĄSKIEGO”! To fabularyzowany dokument wg pomysłu Małgorzaty Tkacz-Janik, scenariuszem i reżyserią zajęli się: Maciej Marmola oraz Kamil Niesłony. Regionalny Instytut Kultury w Katowicach (obecnie Instytut Korfantego) włączył się w jego tworzenie.
Film powstał w ramach zadania publicznego pt.: „W walce o Górny Śląsk zwycięstwo odniosło serce polskiej kobiety”, czyli filmowa opowieść o śląskich patriotkach, Janinie Omańkowskiej i posłankach Sejmu Śląskiego. Film edukacyjny o walorach dokumentalnych uzupełniający wiedzę o historii Powstań Śląskich, Plebiscycie oraz o dziejach Sejmu Śląskiego w okresie II RP.
Zadanie współfinansowane ze środków Województwa Śląskiego.
Film znajduje się w zasobach „Encyklopedii Powstań Śląskich” – LINK
Film opowiada o 5 kobietach – posłankach na Sejm Śląski w okresie II RP (1922-1939). W pracach 4. kadencji tego sejmu wzięło udział zaledwie 5. kobiet. Janina Omańkowska i Bronisława Szymkowiakówna były posłankami I kadencji. Maria Gruchlikowa była posłanką II kadencji, a Elżbieta Korfantowa i Maria Kujawska sprawowały poselstwo w kadencji III. W IV kadencji Sejmu Śląskiego nie było ani jednej posłanki. Omańkowska jako marszałkini – seniorka otworzyła pierwsze posiedzenie Sejmu Śląskiego, co było ewenementem na skalę światową, gdyż fakt występowania kobiety w tej roli nie miał wcześniej precedensu ani w Polsce, ani na świecie.
Pierwsze posiedzenie Sejmu w Katowicach, w 1922 roku odbyło się w jego dawnej siedzibie – budynku niemieckiej szkoły zawodowej, w której mieści się dziś Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego. W filmie „5. kobiet Sejmu Śląskiego” – chyba po raz pierwszy – możemy zobaczyć oryginalną salę posiedzeń pierwszych kadencji. Do tej pory większość dokumentów kręcono w innych salach. To jeden z atutów scenograficznych i historycznych filmu.
Nowy gmach sejmu budowano od 1925 roku i oddano do użytku po czterech latach. W owych czasach był to największy budynek w Polsce, wzorowano się na nim, gdy stawiano gmach parlamentu w Warszawie. Do kompetencji Sejmu Śląskiego należały m.in. ustawy dotyczące szkolnictwa, wód, organizacji administracji wojewódzkiej i samorządu, rolnictwa i wyznań.
Film przybliża społeczno-polityczną działalność pierwszych, śląskich posłanek oraz dzieje osobiste tych niezwykłych kobiet, pokazując znane i mniej znane fakty z ich życia. Dowiadujemy się na przykład, że Maria Kujawska była pierwszą, śląską lekarką oraz że po dziś dzień znana jest także jako „Anioł z Ravensbrück”. Obraz, wyprodukowany przez Stowarzyszenie Szlakiem Kobiet, przypomina dobitnie, że to nie kto inny, ale właśnie Janina Omańkowska, charyzmatyczna twórczyni wielkopolskich i śląskich organizacji kobiecych, sprawozdawała w Sejmie Śląskim, niezwykle dyskryminującą mężatki tzw. „ustawę celibatową”, która zakazywała kobietom po wyjściu za mąż wykonywania zawodu nauczycielki. Film anegdotycznie opisuje, dlaczego Maria Gruchlikowa określiła się w dokumentach sejmowych, w rubryce zawód, jako „zamężna”, ale uświadamia też, że żona dziś pomnikowo traktowanego Wojciecha Korfantego, umarła w biedzie i zapomnieniu.
Posłanki na Sejm Śląski, zdobywając doświadczenie w różnorodnych organizacjach głównie o profilu społecznym, a rzadziej politycznym, przecierały kobietom trudną drogę do funkcji politycznych, stanowisk zajmowanych dotąd tylko przez mężczyzn – wszak pierwsze wybory parlamentarne, do Sejmu Ustawodawczego, w których mogły wziąć udział kobiety odbyły się zaledwie trzy lata wcześniej, w 1919 roku. Wówczas kobietom kandydatkom – nielicznym zresztą bardzo niechętnie przyznawano miejsca na listach wyborczych. Śląskie posłanki znalazły się więc w Sejmie Śląskim w wyniku sporej determinacji oraz dzięki wielkiemu osobistemu zaangażowaniu. Niewątpliwie musiały być obdarzone nieprzeciętnymi przymiotami osobowości, wyrazistymi na tyle, by mogły się wybić w patriarchalnym środowisku społeczno-politycznym Górnego Śląska.
—
Zadanie współfinansowane ze środków Województwa Śląskiego
Film powstał dzięki wsparciu finansowemu otrzymanemu od Energoprojekt-Katowice S.A.
Film powstał w oparciu o współpracę z Regionalnym Instytutem Kultury w Katowicach (obecnie Instytut Korfantego) i Województwem Śląskim
Film powstał dzięki współpracy z Teatrem Miejskim w Gliwicach.
Partnerzy:
Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
Studio XVOICE
Grupa Rekonstrukcyjna Rowery Zabytkowe – Zabrze
Kierownictwo produkcji: Kamil Niesłony
PRODUKCJA: Stowarzyszenie Szlakiem Kobiet, dr Małgorzata Tkacz-Janik
_________________________________________________________________
Zdjęcia i montaż: Kamil Niesłony
Zdjęcia lotnicze: Klaudiusz Świtalski, KSW Foto
Dźwięk: Kamil Niesłony, Maciej Marmola
Muzyka: Klaudiusz Jania
Grafika: Marta Frej
Animacje: Adam Gottscholl
Inscenizacje:
Jako Janina Omańkowska – Małgorzata Tkacz-Janik
Jako Bronisława Szymkowiakówna – Magdalena Cieślik
Jako Maria Gruchlikowa – Karolina Michalik
Jako Maria Kujawska – Marta Bartczak
Jako Elżbieta Korfantowa – Katarzyna Wysłucha
oraz
Michał Cieślik
Marek Cieślik
Adam Wojtyczka
Grzegorz Ciba
Maciej Marmola
Jakub Grabiec
Wiktoria Musioł
Klaudia Kowal
Kinga Bugaj
Nikola Blaszyńska
Aleksandra Chlebek
Wiktoria Łukasiewicz
EKSPERTKI:
dr hab. Aleksandra Skrzypietz – historyczka
dr Joanna Lusek – historyczka
Angelika Blinda – historyczka
Olga Kostrzewska – Cichoń – dziennikarka
Anna Skiendziel – historyczka
LEKTORKI;
Małgorzata Tkacz-Janik – Janina Omańkowska
Marta Michalska – Bronisława Szymkowiakówna
Beata Kaczmarek – Maria Gruchlikowa
Marta Bartczak – Maria Kujawska
Krystyna Wysłucha – Elżbieta Korfantowa
W filmie wykorzystano zdjęcia ze zbiorów:
Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach
Janiny Kujawskiej-Tenner
Piotra i Elżbiety Grudzińskich
oraz fotografie z domeny publicznej.
W filmie wykorzystano fragmenty serii: „Filmowa Encyklopedii Powstań Śląskich”.
Reż. Maciej Marmola, Kamil Niesłony
5 Kobiet Sejmu Śląskiego