Krajobrazowe założenie rezydencjonalne w Świerklańcu należy do grupy najpiękniejszych kompozycji krajobrazowych zachowanych na terenie Polski. Prace urządzeniowe przy tym założeniu prowadzone były od połowy XIX w. Za autorów rozwiązań przestrzennych uznaje się dwójkę współpracujących planistów Petera Josepha Lenné (1789-1866) oraz jego ucznia Gustawa Meyera (1816-1877). Założenie składa się z trzech obszarów funkcjonalno-przestrzennych powiązanych komunikacyjnie i widokowo. Są to park pałacowy, park leśny oraz rolno-leśny obszar komponowanego krajobrazu. Dwa pierwsze są objęte ochroną konserwatorską. Są często odwiedzane przez mieszkańców Śląska i turystów. Trzeci obszar ma rangę terenu użytkowego, nie jest objęty ochroną konserwatorską oraz nie jest włączony do ewidencji zabytków chociaż w pełni na to zasługuje.
Obszar komponowanego krajobrazu rozciąga się na południe i północ do rezydencji w Świerklańcu. W kierunku południowym sięga Kozłowej Góry, na północy ogranicza się obecnie do terenów położonych pomiędzy drogą nr 78 i zalewem. Obszar południowy obejmuje wschodnie stoki Wzgórz Radzionkowskich i Dolinę Brynicy. W Dolinie Brynicy urządzony był w formie lasu prześwietlonego dużymi polanami. Obecnie część przestrzeni otwartych porosła drzewami. Stoki Wzgórz Radzionkowskich urządzono w sposób umożliwiający prowadzenie mechanicznej uprawy roli i urozmaicono remizami drzew tworząc malowniczy, falujący krajobraz. Na tym terenie znajdują się trzy podkreślone zadrzewieniami wzniesienia: Winna Góra, wzgórze ze sztuczna ruiną i wysunięte najbardziej na wschód niewielkie wzniesienie nie posiadające nazwy. Sztuczna ruina została wybudowana w początkach XIX w. i miała symbolizować długą historię rodu właścicieli Świerklańca. Górowała nad otoczeniem, była widoczna m.in. ze starego zamku w Świerklańcu. Wzgórze ze sztuczną ruiną i wzniesienie wysunięte na wschód włączone są też w kompozycje parku pałacowego z 2.poł XIX w. poprzez tak zwane widoki zapożyczone. Oznacza to, że są one widoczne z terenu parku i stanowią element kompozycji parkowej mimo, że znajdują się poza jego granicami. Winna Góra to najwyższe wzniesienie w tym obszarze. Kiedyś być może znajdowała się tam wieża obronna. Rozciąga się z niej panorama o 360 stopniach zasięgu. Założenie pałacowe w Świerklańcu i dwór w Kozłowej Górze, położony pod szczytem Winnej Góry, połączone były systemem dróg widokowych (częściowo zachowanych), z których można było podziwiać piękno opisanego krajobrazu komponowanego. Dla dodania uroku przejażdżkom i w celu ochrony pól drogi krajobrazowe obsadzano mirabelkami lub głogami, być może wzdłuż drogi sadzono też ozdobne kwiaty. Jeszcze dzisiaj przejazd szosą pomiędzy Świerklańcem i Kozłową Górą wywołuje zachwyt pięknem krajobrazu, szczególnie o zachodzie słońca, gdy niebo mieni się wspaniałymi kolorami.
Północna część krajobrazu komponowanego to obszar prześwietlonego polanami lasu. Tamtędy wiodła droga na polowanie. Pod koniec XIX w. na terenie przy granicy parku urządzono ogród warzywny. Pola przedzielono pasem zadrzewień o składzie gatunkowym nawiązującym do stosowanego na terenie parku. Pas zadrzewień zwraca uwagę szczególnie w okresie wiosennym i jesiennym gdy mieni się różnorodnością barw. Można go oglądać z drogi wyznaczającej północną granicę parku.
Martyna Walker