Statut Organiczny Województwa Śląskiego

Statut (z łacińskiego statutum, czyli postanowione) jest to akt prawny regulujący zadania, strukturę organizacyjną i sposób działania podmiotu prawa publicznego lub prywatnego. Ma rangę niższą od konstytucji, ale wyższą niż zwykła ustawa. Statut określa między innymi zadania regionu autonomicznego oraz sposób jego finansowania. Dla poszanowania zasady niepodzielności państwa statut organiczny musi zostać przyjęty przez Sejm i Senat RP.

W okresie międzywojennym podstawą funkcjonowania nowego, autonomicznego województwa na Śląsku był Statut Organiczny Województwa Śląskiego, czyli ustawa konstytucyjna uchwalona 15 lipca 1920 roku przez Sejm Ustawodawczy.

Przed plebiscytem na Górnym Śląsku, czyli przed marcem 1921 roku, władze w Warszawie starały się zachęcić do głosowania za Polską wskazując, że jest ona krajem stabilnym zewnętrznie i wewnętrznie, gotowym zagwarantować swoim prowincjom daleko idącą samodzielność. Wyrazem tego było uchwalenie Statutu Organicznego Województwa Śląskiego. Zgodnie z jego zapisami autonomia województwa śląskiego dotyczyła przede wszystkim spraw administracyjnych, porządkowych, gospodarczych, kulturalno-oświatowych i socjalnych. Ustawy śląskie musiały pozostawać w zgodzie z postanowieniami Statutu Organicznego, respektować zagwarantowane w konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawa obywatelskie, przepisy traktatów międzynarodowych, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz przepisy innych ustaw państwowych, dotyczących dziedzin wyłączonych z ustawodawstwa śląskiego.

Statut organiczny ustanawiał jednoizbowy Sejm Śląski z 48 posłami, spośród których wybierano marszałka i jego zastępców. Sejm powoływał władzę wykonawczą, czyli pięciu członków Rady Wojewódzkiej, w skład której wchodzili ponadto wojewoda i wicewojewoda, mianowani i zwalniani przez Naczelnika Państwa. Urzędy państwowe w województwie śląskim powinny być obsadzane Ślązakami. Województwo posiadało własny Skarb Śląski.

Statut Organiczny Województwa Śląskiego został zniesiony przez Krajową Radę Narodową ustawą konstytucyjną z 6 maja 1945, uchwaloną z pogwałceniem zasad legalizmu, czyli  niezgodnie z kompetencjami Krajowej Rady Narodowej, bez podstawy prawnej i w niewłaściwym trybie.

W okresie międzywojennym województwo śląskie, najmniejsze terytorialnie, było jedyną autonomiczną jednostką administracyjną II Rzeczypospolitej o bardzo szerokich kompetencjach, powołaną do życia w 1920 roku, ale faktycznie istniejącą w latach 1922–1939.