Elżbieta Korfantowa, bohaterka dwóch ostatnio zamieszczonych na naszym profilu wpisów, była – o czym niewiele osób wie – posłanką Sejmu Śląskiego trzeciej kadencji.
Jej sylwetka może skierować naszą uwagę w stronę historii uzyskania przez kobiety czynnych i biernych praw wyborczych, a co za tym idzie – obecności kobiet w gremiach politycznych. Najkrócej mówiąc w współdzieleniu i sprawowaniu władzy.
Ta historia nie jest długa, ma zaledwie 100 lat z małym okładem. Jednak, patrząc z dzisiejszej perspektywy, kobiety stają się coraz bardziej wpływowe, a ich – nieco odmienny od męskiego głos w polityce – spotyka się z szerokim poparciem społecznym.
Na Górnym Śląsku pokłosiem wywalczenia przez Polki praw wyborczych w 1918 roku, była obecność kobiet w Sejmie Śląskim. W okresie jego funkcjonowania, czyli w latach 1922-1939, w sejmowych pracach wzięło udział pięć 5 kobiet: Janina Omańkowska i Bronisława Szymkowiakówna były posłankami I kadencji. Maria Gruchlikowa II kadencji, a Elżbieta Korfantowa i Maria Kujawska sprawowały poselstwo w kadencji III.
W czwartej kadencji Sejmu Śląskiego nie było ani jednej kobiety. Omańkowska jako marszałek senior otworzyła pierwsze posiedzenie Sejmu Śląskiego, co było ewenementem na skalę światową, gdyż fakt występowania kobiety w tej roli nie miał wcześniej precedensu ani w Polsce, ani na świecie.
Pierwsze posiedzenie Sejmu w Katowicach, w 1922 roku odbyło się w jego dawnej siedzibie – budynku niemieckiej szkoły zawodowej, w której mieści się dziś Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego.
Ilustracje do niniejszego wpisu, memy Marty Frej, są fragmentem trwającego projektu Instytutu Korfantego pt.: „60 na 100. Sąsiadki. Głosem kobiet o powstaniach śląskich i plebiscycie”.
https://instytutkorfantego.pl/aktualnosci/60-na-100-sasiadki/
Polecamy także – znajdujący się w zasobach Instytutu – film o posłankach Sejmu Śląskiego
https://instytutkorfantego.pl/aktualnosci/5-kobiet-sejmu-slaskiego/
5 kobiet Sejmu Śląskiego – biogramy
I kadencja:
Janina Omańkowska (1859 – 1927)
jako pierwsza kobieta na świecie przewodniczyła obradom sejmowym, otwierając z racji starszeństwa Sejm Śląski I kadencji jako marszałek-senior. Charyzmatyczna liderka, przewodnicząca Zw. Górnośląskich Tow. Kobiecych (od 1920 tzw. Związku Towarzystw Polek). Członkini Powiatowej Rady Ludowej w Bytomiu, uczestniczka poznańskiego Polskiego Sejmu Dzielnicowego. W Wielkopolsce publikowała w „Gońcu Wielkopolskim” i „Pracy”, na Śląsku w „Głosie Śląskim” i w „Katoliku”. Pisała często dla dzieci. Podczas Plebiscytu redaktorka „Głosu Polek”. Aktywna uczestniczka wszystkich powstań śląskich. Organizatorka wielkiego Zjazdu Zarządów Towarzystw Polek w Gliwicach (1921) z udziałem kobiet ze Śląska, Polski i zagranicy. Wyrzucona z Bytomia zamieszkała (1922) w Królewskiej Hucie. Jako pierwsza kobieta na Śląsku odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta.
Bronisława Szymkowiakówna (1896 – 1975)
Najmłodsza i najbardziej pracowita posłanka I kadencji. Chadeczka, w Komisji Oświaty, poparła tzw. ustawę celibatową dla nauczycielek. W 1918 r. delegatka na polski Sejm dzielnicowy w Poznaniu. Autorka statutu Związku Towarzystw Kobiecych, który zainicjował powstanie Towarzystw Polek. Niestrudzona w czasie powstań śląskich: organizowała tajne służby sanitarne, założyła Polski Związek Służby Domowej, opiekowała się rodzinami powstańców. Członkini Komisji Parytetowej Katowic. Pracowała we Wspólnocie Interesów Górniczo- Hutniczych, członkini Związku Obrony Kresów Zachodnich, Koła Przyjaciół Harcerstwa, Związku Sokołów. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski, Śląskim Krzyżem Powstańczym i Plebiscytowym.
II kadencja
Maria Gruchlikowa (1892 – 1987)
Pochodziła z Ligoty Załęskiej, skończyła Szkołę Ludową. W 1921 roku założyła Koła Towarzystwa Kobiet w Ligocie, z ramienia katolickiego Bloku Ludowego (Chrześcijańskiej Demokracji) została posłanką Sejmu Śląskiego II kadencji (V 1930- IX 1930). Była jedną z dwóch kobiet na 48 posłów. W tym czasie pracowała w sekretariacie Towarzystw Polek w Katowicach przy ul. Sobieskiego 11 jako referentka, była już wówczas członkinią Zarządu Głównego Koła Towarzystwa Polek. W 1935 roku została wybrana radną do Rady Miejskiej w Katowicach. Jej mąż był policjantem i pomimo własnych, licznych osiągnięć i aktywności do karty sejmowej w rubryce zawód, wpisała: „Zamężna”.
III kadencja:
Maria Kujawska (1893 – 1948)
z domu Raida, urodziła się w Raciborzu w rodzinie niemieckojęzycznej, języka polskiego nauczyła się z miłości do swego przyszłego męża i do Śląska. Pierwsza polska lekarka na Górnym Śląsku. Brała udział w akcji plebiscytowej i w trzecim powstaniu śląskim. Jedna z najbardziej znanych i najaktywniejszych działaczek społeczno- politycznych na Śląsku w okresie międzywojennym – posłanka na Sejm Śląski II i III kadencji, wiceprzewodnicząca Towarzystwa Polek, członkini Śląskiej Rady Wojewódzkiej, działaczka PCK i towarzystw lekarskich, kierowniczka Przychodni Przeciwgruźliczej w Katowicach.
W czasie wojny więziona w obozie koncentracyjnym Ravensbrück – dzięki bezgranicznemu oddaniu chorym zyskała przydomek „Anioł z Ravensbrück”. Po wojnie zamieszkała z rodziną w Pszczynie. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Elżbieta Korfantowa (1882 – 1966)
z domu Szprot (Sprot), posłanka na Sejm Śląski III kadencji w latach 1930-1935. Brała czynny udział w III Powstaniu Śląskim, a w czasie Plebiscytu agitowała za Polską. Swoją pracą wspierała działania męża Wojciecha Korfantego. W latach 1922-27 zastępczyni przewodniczącej Towarzystwa Polek, następnie prezeska Związku Katolickich Towarzystw Polek na Górnym Śląsku. W czasie II wojny światowej przebywała w Wielkiej Brytanii, będąc członkinią Koła Ślązaków i II Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej Rządu Polskiego na Uchodźctwie. Gdy po II wojnie światowej wróciła do Katowic (na przyjazd innych członków rodziny komunistyczne władze nie wyraziły zgody), w słynnej „Korfantówce” nie było dla niej miejsca. Została zmuszona do jej sprzedaży za śmiesznie niską kwotę, której i tak nie otrzymała w całości. Wypłacano jej przez jakiś czas miesięczne raty. Wychowała czworo dzieci.
Opracowanie biogramów: w ramach projektu Śląski Szlak Kobiet – Stowarzyszenie Szlakiem Kobiet (2016).