O projekcie

Ślady ognia

„Ślady ognia” to interdyscyplinarny projekt realizowany przez dział Centrum Dziedzictwa, poświęcony dziedzictwu branży hutniczej województwa śląskiego. Składają się na niego działania o charakterze badawczym i dokumentacyjnym, projekty edukacyjne, społeczne i performatywne.

W tradycji kulturowej Górnego Śląska hutnictwo od długich lat pozostawało w cieniu górnictwa. Dobrze znane są zwyczaje związane z tą branżą, restrukturyzacja kopalń pozwala zachować najbardziej cenne zabudowania likwidowanych zakładów, a wiele lokalnych muzeów może pochwalić się wystawami na temat górnictwa. Tymczasem huty i pamiątki po nich nieomal codziennie znikają z przestrzeni naszych miejscowości, których często jedynym rodowodem jest właśnie huta. Zakłady znikają po kawałku, często niezauważenie. Najpierw wygaszono wielkie piece, później większość odlewni i stalowni. W chwili obecnej z olbrzymiego potencjału hutniczego pozostało kilka walcowni i kuźni. Również i te wraz z osiągnięciem kresu swojego życia technologiczne ulegają likwidacji. Ogromne konglomeraty pracy, wpływające na tożsamość i byt tysięcy mieszkańców województwa śląskiego, znikają bez śladu.

Tymczasem rozwój tego region stymulowany był współdziałaniem hutnictwa oraz górnictwa. Wielokrotnie powstanie zakładu hutniczego było bezpośrednią przyczyną utworzenia nowego zakładu wydobywczego. Przez większość XIX i początki XX wieku przemysł hutniczy był głównym odbiorcą wydobywanego na Górnym Śląsku węgla. Okresy stalowej prosperity jak i kryzysu decydowały nie tylko o tempie pracy hut, ale również przekładały się na wskaźniki wydobycia węgla. Funkcjonowanie hut przez długie lata przekładało się na rozwój techniczny regionu oraz przynosiło pokaźne zyski ich właścicielom. Niejednokrotnie zakłady te bazowały na najnowszych rozwiązaniach technologicznych, stanowiąc wzór dla firm z innych regionów przemysłowych. Na terenie Górnego Śląska pod koniec XVIII wieku opracowano technologię produkcji cynku, która w kolejnych latach został przyjęta w kolejnych światowych okręgach przemysłowych.

W ramach projektu realizowane są interwencyjne dokumentacje towarzyszące wyburzeniom zakładów hutniczych jak również dokumentowanie procesów technologicznych, zabytków i zabudowań zakładów pozostających nadal w ruchu. Realizowane są wywiady z pracownikami, którzy przybliżają specyfikę ich wyjątkowej pracy i pomagają ocalić ślad życia tej społeczności. We współpracy z istniejącymi hutami prowadzimy także digitalizację dokumentacji technologicznych o znaczeniu zabytkowym. W 2017 roku w ramach Industriady Święta Szlaku Zabytków Techniki, w zabytkowych zabudowaniach huty „Królewskiej” w Chorzowie, zorganizowanych został szereg wydarzeń performatywnych, czerpiących z tradycji hutniczych. Podążając „Śladem ognia” podejmujemy próbę ocalenia, interpretacji i popularyzacji ogromnego dziedzictwa dzisiejszego województwa śląskiego.