21 czerwca 2019 odbyła się Odrzańska Noc Świętojańska, zorganizowana przez Regionalny Instytut Kultury w Katowicach. Impreza była częścią projektu „ODRAzu widać kulturę!” realizowanego w ramach Międzynarodowego Roku Odry 2019 w województwie śląskim.
W programie zaplanowano wiele wydarzeń kulturalnych, warsztatów i spotkań, w których wzięli udział mieszkańcy Katowic i nie tylko. Pomysł na symboliczną obecność Odry w sercu Śląska miał na celu przypomnieć mieszkańcom województwa, jaką rolę pełni Odra w naszej kulturze, oraz jak ważna jest w perspektywie dziedzictwa oraz potencjału społecznego i ekologicznego Europy. Odra zasługuje na to, by po latach wydobyć ją z cienia Wisły.
Odra na warsztacie, trzy rodzaje wianków
Na katowickim rynku, przy fontannie, mimo deszczowych niespodzianek, odbywały się warsztaty plecenia wianków z żywych kwiatów. Uczestniczkami były nie tylko kobiety i dziewczęta, zainteresowanie okazali także mężczyźni. Powstało dziesiątki wianków z różnych gatunków roślin. Każdy uczestnik zabierał wianek na pamiątkę.
Nie były to jedyne warsztaty plecenia wianków. W zaaranżowanej warsztatowo przestrzeni w sali konferencyjnej Regionalnego Instytutu Kultury, pod czujnym okiem Danuty Cholewy i Małgorzaty Pietrzak, został stworzony nojgryfniejszy śląski wianek – galanda z oryginalnych koralików, cekinów, krepiny, wstążek i różnych świecidełek. Uczestnicy nie tylko wykonali własne wianki, ale dzięki pogadance wygłoszonej przez ekspertki z Centrum Dziedzictwa RIK-u dowiedzieli się poprzez wiele o kulturze regionu.
Z kolei w tzw. „Malarni”, w Sali lustrzanej odbył się warsztat „Sztrykujemy wianki”, podczas którego autorka książki „Robótki na paluszkach” Barbara Palewicz uczyła chętnych robienia wianków i innych ozdób bez pomocy narzędzi.
W czasie imprezy długa kolejka chętnych ustawiała się też do tatuaży z henny. Artystka o pseudonimie Laske wykonywała obrazki z henny z motywami świętojańskimi, wodnymi i kwiatowymi. Od godziny 15.00 pod palmami, przy Rawie można było podziwiać pokaz jogi w wykonaniu Katarzyny Szoty-Eksner ze Szkoły Jogi Yogasana. Prowadząca zaprezentowała między innymi radosną praktykę asan i oddechu, przekazując w ten sposób opowieść o wodzie oraz źródłach kobiecej siły. Drugą turę zorganizowano o godzinie 16.00 w sali lustrzanej „Malarni” z powodu niesprzyjających warunków atmosferycznych. Tam też odbywały się równolegle warsztaty rodzinne pt.: „Odrarium” dla dzieci i dorosłych inspirowane przyrodą Odry przygotowane przez Joannę Star i Janka Janowskiego. Uczestnicy , przy pomocy szablonów i artystycznych pomysłów z kolorowanki dla dzieci poświęconej Odrze i Kanałowi Gliwickiemu, stworzyli niesamowite dzieła, które zostaną wykorzystane podczas imprezy „BUKujemy Odrę” w Amfiteatrze w Rudach, która jest również częścią projektu „ODRAzu widać kulturę!”. Warsztaty nie mogłyby się odbyć i cieszyć powodzeniem, gdyby nie dwójka prowadzących z zespołu „Wytwory”., którzy zaskoczyli nie tylko dzieci, ale i dorosłych pomysłowością, jak ze zużytych materiałów zrobić przestrzenne obiekty artystyczne. „Wytwory” odpowiadają za narysowanie niezwykłej kolorowanki o zwierzętach i roślinach znad Odry, która już niebawem ukaże się nakładem wydawnictwa Regionalnego Instytutu Kultury.
Jak w każdy trzeci piątek miesiąca, odbył się też „Piątek z Wikipedią” . Tym razem został poświęcony Odrze i dziedzictwu Kanału Gliwickiego oraz Kłodnickiego. Chętni mogli, z pomocą Ewy Caban, redagować i edytować hasła związane z kulturowym dziedzictwem rzeki.
Poezja i muzyka rzeczna
Nie zabrakło spotkania z poezją, z wybitną poetką, tegoroczną laureatką Nagrody im. Wisławy Szymborskiej, której poezja splata się z tematyką rzeczną – Martą Podgórnik.
W przyjaznej atmosferze kawiarni „Fotograficzna” Klub Książki Kobiecej rozmawiał z poetką. Obecni na spotkaniu goście mieli możliwość posłuchania wierszy czytanych przez samą autorkę. Rozmowa o procesie tworzenia wierszy była niezmiernie interesująca, gdyż poetka chętnie dzieliła się nie tylko własną twórczością, ale i oryginalnymi opiniami o poezji, poetach oraz anegdotami.
Kulminacyjny moment, czyli wieczorne „Wodowanie Śląskiego Wianka dla Odry” polegało na symbolicznym opuszczeniu galandy do Rawy. Potem „Śląski Wianek dla Odry” został przewieziony i przekazany do Gliwic uczestnikom XXXX Międzynarodowego Rejsu Przyjaźni PTTK „ODRA 2019- rzeka, która łączy”. 11 lipca podczas Dni Odry przedstawicieli Regionalnego Instytutu Kultury przekażą wianek Szczecinowi.
Całe przedsięwzięcie zakończył koncert Michała Zygmunta – ODRA SOUND DESIGN. Artysta zabrał słuchaczy w wielowymiarową podróż ku Odrze, która nieustannie pozostaje inspiracją dla jego twórczości. Gitarzysta i kompozytor, z pomocą muzyki i autorskich nagrań terenowych, uzmysłowił słuchaczom intymny świat rzeki, mgieł i tętniącej życiem dzikiej przyrody, pokazując jednocześnie jej kulturotwórczą siłę. Multiinstrumentalista pokazał też fotografie rzeki, deszczową, mglistą, oraz inne. Pobudzał wyobraźnię opisując historię Odry i wielość jej kontekstów. Swoim kunsztem wywołał nostalgię i nadzieję, a także udowodnił, że każde miasto powinno leżeć nad rzeką, gdyż zmienia to znacząco i pozytywnie kulturę miast.
Wspólna rzeka
Ważnym aspektem wydarzenia był jego element wspólnotowy i współpraca, która zawiązała się pomiędzy uczestnikami a także współorganizatorami. Na rynku w godzinach 14 -19 , dzięki Katowickim Wodociągom S.A. stanął dystrybutor z katowicką kranówką, którą częstowano przechodniów i uczestników imprezy nieodpłatnie, zachęcając do picia wody z kranu, co jest ekologiczne i zdrowe. „Kto pije kranówkę, dostaje krówkę” – wołano do przechodniów, a ludzie chętnie podchodzili do stanowiska.
Pomimo kilku pogodowych niespodzianek całe wydarzenie zakończyło się powodzeniem i spełniło swoją rolę. Impreza przede wszystkim uświadomiła uczestnikom jak ważnym elementem, nie tylko z punktu widzenia natury, ale i kultury, jest Odra. I choć nie płynie przez Katowice, pozostaje ważna dla mieszkańców stolicy województwa, którzy pokonując niewielką odległość mogą dostać się zarówno do Mariny w Gliwicach, granicznych Meandrów Odry w Chałupkach czy do Kuźni Raciborskiej, a stamtąd do Rud nad Rudką, pięknych przyrodniczo i krajobrazowo śląskich dorzeczy Odry. To właśnie w tych miejscach Regionalny Instytut Kultury w Katowicach planuje kolejne pikniki i wydarzenia kulturalne.
Przygotowały: MOL, MTJ, ACI